Ustawa o Krajowej Administracji Skarbowej (KAS) wprowadza nowy, generalnie podstawowy, typ kontroli: kontrolę celno-skarbową. Czym różni się ta kontrola od dotychczasowej kontroli podatkowej lub skarbowej? Dziś krótkie wskazanie na najważniejsze zagadnienia.

   Krajowa Administracja Skarbowa

   O d 1 marca 2017 r. zaczęła w Polsce działać Krajowa Administracja Skarbowa. Jest to struktura powstała z połączenia administracji podatkowej (Izby Skarbowe oraz Urzędy Skarbowe), Służby Celnej (Izby Celne, Urzędy Celne oraz Odziały Celne) i kontroli skarbowej (Urzędy Kontroli Skarbowej).

   Kontrola celno-skarbowa będzie kierowana do każdego podmiotu, który ma obowiązek przestrzegania przepisów prawa podatkowego. Kontrole będą przeprowadzały urzędy celno-skarbowe.

   Pewną nowością jest znikniecie na swój sposób właściwości miejscowej urzędów. Od 1 marca bowiem podatnik może być kontrolowany przez jakikolwiek urząd celno-skarbowy (na przykład podatnik z Łomży może być kontrolowany przez urząd celno-skarbowy z Gdańska). Nie jest to jednak nowość totalna. Taka możliwość była także przed 1 marca 2017r. Wymagało to jednak odpowiedniego wyznaczenia przez Generalnego Inspektora kontroli Skarbowej.

   Wszczęcie kontroli

   Zgodnie z art. 62 ustawy o KAS wszczęcie kontroli celno-skarbowej następuje z urzędu, na podstawie upoważnienia do przeprowadzenia kontroli celno-skarbowej udzielonego kontrolującemu. Datą wszczęcia kontroli celno-skarbowej jest dzień doręczenia upoważnienia do przeprowadzenia kontroli celno-skarbowej. W przypadku podejrzenia, że nie są przestrzegane przepisy oraz okoliczności faktyczne uzasadniają niezwłoczne przeprowadzenie kontroli celno-skarbowej, jest ona wszczynana na podstawie okazywanej legitymacji służbowej.

   Znika więc obowiązek zawiadomienia podmiotu o zamiarze kontroli. Należy podkreślić, iż także w stanie prawnym z przed 1 marca 2017r. istniały liczne wyjątki od tej zasady.

   Art. 62 ust. 8 ustawy o KAS wskazuje na treść prawidłowego upoważnienia do przeprowadzenia kontroli, tj.: oznaczenie organu, datę i miejsce wystawienia, wskazanie kontrolujących przeprowadzających kontrolę celno-skarbową,  oznaczenie kontrolowanego, wskazanie zakresu kontroli celno-skarbowej i przewidywany termin jej zakończenia, podpis osoby udzielającej upoważnienia oraz pouczenie o prawach i obowiązkach kontrolowanego.

     Przebieg kontroli

   Czynności kontrolne będą wykonywane w urzędzie celno-skarbowym, w siedzibie kontrolowanego lub w miejscu przechowywania przez niego ksiąg podatkowych oraz w innych miejscach, związanych z prowadzeniem działalności przez podatnika (w tym, w lokalu mieszkalnym albo miejscu gdzie mogą znajdować się dokumenty, urządzenia, towary podlegające kontroli). Nie wprowadza to zasadniczo nowości w stosunku do dotychczasowej praktyki kontroli.

   Zgodnie z art. 77 ustawy o KAS przeszukania lokali mieszkalnych w celu znalezienia dowodów mających znaczenie dla prowadzonej kontroli celno-skarbowej dokonuje się po uzyskaniu zgody właściwego prokuratora rejonowego. Przed przystąpieniem do przeszukania kontrolowanemu okazuje się postanowienie prokuratora o wyrażeniu na nie zgody. W sytuacjach niecierpiących zwłoki, kontrolujący może dokonać przeszukania lokalu mieszkalnego, gdy istnieją uzasadnione podstawy do przypuszczenia, że dowody znajdują się w miejscu przeszukania, bez uprzedniej zgody prokuratora. Takie przeszukanie podlega zatwierdzeniu przez właściwego prokuratora rejonowego i należy je dostarczyć kontrolowanemu.

   Z każdej czynności mającej istotny wpływa na postępowanie sporządza się protokół. Protokół jest spisywany w szczególności w przypadku: oględzin, zabezpieczenia dowodów, przesłuchania kontrolowanego lub świadka, przeszukania osoby, przeszukania lokalu lub innych miejsc, kontroli dokumentów lub ewidencji czy też rewizji.

   Zakończenie kontroli

   Zgodnie z art. 63 ustawy o KAS kontrola celno-skarbowa powinna być zakończona bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w terminie 3 miesięcy od dnia jej wszczęcia. O każdym przypadku niezakończenia kontroli celno-skarbowej we właściwym terminie zawiadamia się pisemnie kontrolowanego, podając przyczyny przedłużenia terminu zakończenia kontroli celno-skarbowej i wskazując nowy termin jej zakończenia.

   Art. 82 ustawy o KAS wskazuje, iż po zakończeniu czynności kontrolnych dokonywanych w czasie kontroli celno-skarbowej sporządza się wynik kontroli. Doręczenie wyniku kontroli kończy kontrolę celno-skarbową.

   Wynik kontroli zawiera w szczególności: oznaczenie organu, wskazanie kontrolowanego, datę wydania,  zakres kontroli celno-skarbowej, informację o stwierdzonych nieprawidłowościach lub ich braku,  pouczenie o prawie złożenia korekty deklaracji, podpis naczelnika urzędu celno-skarbowego lub osoby zastępującej naczelnika urzędu celno-skarbowego.

   Należy wskazać, iż kontrolowanemu w trybie kontroli celno-skarbowej nie będzie przysługiwało prawo złożenia zastrzeżeń do wyniku kontroli. W miejsce zastrzeżeń kontrolowany będzie mógł natomiast złożyć korektę rozliczenia podatkowego zgodnie z wynikiem kontroli. Czas na taką korektę to 14 dni od dnia doręczenia wyniku kontroli. Korekta złożona po terminie nie wywołuje skutków prawnych.

   Przekształcenie kontroli celno-skarbowej w postępowanie podatkowe

   W przypadku braku skorygowania deklaracji lub zeznania w kierunku wskazanym przez kontrolujących w wyniku kontroli (np. z uwagi na niezgadzanie się z wynikiem kontroli przez podatnika) kontrola celno-skarbowa przekształci się w postępowanie podatkowe. Art. 83 wskazuje, iż  te  przekształcenie, następuje z dniem doręczenia kontrolowanemu postanowienia o przekształceniu. Na te postanowienie nie służy zażalenie.

   Naczelnik urzędu celno-skarbowego, który sporządził wynik kontroli celno-skarbowej, jest właściwy do przeprowadzenia postępowania podatkowego i wydania decyzji.

   Duże kontrowersje związane są z treścią art. 83 ust. 6 ustawy o KAS, zgodnie z którym stronie przysługuje odwołanie od decyzji do naczelnika urzędu celno-skarbowego, który wydał decyzję. Zgodnie z tym, ten sam organ który prowadził kontrolę i postępowanie podatkowe w pierwszej instancji będzie rozpatrywał odwołanie od wydanej decyzji.

   Taka konstrukcja jest już znana w polskim prawie (przewiduje ją m.in. art. 127 § 3 Kodeksu postępowania administracyjnego). Rozwiązanie te ma zarówno plusy jak i minusy. Z jednej strony wątpliwym jest, aby organ był nastawiony na zmienianie de facto własnych decyzji. Z drugiej strony, może to jednak spowodować przyśpieszenie postępowania podatkowego oraz co za tym idzie, szybszą możliwość złożenia skargi do właściwego Sądu administracyjnego.

   Nowe przepisy w zakresie kontroli celno-skarbowej mają za zadanie usprawnić kontrolę u podatników. Wszystko jednak zależy od tego jak urzędnicy będą stosować nowe rozwiązania w praktyce.

   Kancelaria Radcy prawnego Adam Szelągowski świadczy doradztwo prawne w zakresie  prawa podatkowego, obejmujące kompleksową ocenę sytuacji oraz reprezentację w trakcie postępowań administracyjnych.

Stan prawny na dzień publikacji wpisu.