Instytucja separacji już od ponad 16 lat istnieje w polskim systemie prawa. Jednak w powszechnej opinii nie zawsze istnieje pełna świadomość czym separacja różni się od rozwodu. Dzisiaj krótkie przedstawienie podobieństw i różnic tych zagadnień.

   Geneza separacji

   Dlaczego ustawodawca wprowadził do Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego instytucję separacji? Zgodnie z uzasadnieniem projektu ustawy wprowadzającej separację, miała ona spełniać kilka funkcji.

   Przede wszystkim jest to alternatywa dla rozwodu. Szczególnie dla osób niechętnych temu rozwiązaniu z powodów religijnych. Dzięki separacji małżonek uzyska niemalże wszystkie skutki rozwodu ale do niego faktycznie nie dojdzie. Małżonkowie w świetle prawa wciąż będą małżeństwem.

   Kolejnym zadaniem separacji jest uregulowanie faktycznych stosunków małżonków u których nastąpił zupełny rozkład pożycia. W tym wypadku także odnosi się to do osób niechętnych instytucji rozwodu ale tym razem z uwagi np. na opinie rodziny, podeszły wiek itp. Separacja w końcu pozwala na faktyczne uporządkowanie stanu prawnego między małżonkami, szczególnie w sferze finansowej.

   Ostatnim głównym powodem wprowadzenia tej regulacji jest przekonanie ustawodawcy, iż część małżonków w okresie separacji ma szanse na powrót do wspólnego życia.

  Podstawowe podobieństwa formalnoprawne i materialnoprawne:

• Zarówno rozwód jak i separacja prowadzą do uchylenia wspólnoty majątkowej małżeńskiej,
• Wspólną przesłanką pozytywną rozwodu jak i separacji jest zupełny rozkład pożycia małżonków. Natomiast przesłankami negatywnymi są: wzgląd na dobro wspólnych małoletnich dzieci lub sytuacja, gdy orzeczenie rozwodu lub separacji z innych względów byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego,
• W obu postępowaniach dochodzi do ustalenia winnych rozkładu pożycia wedle tych samych kryteriów, chyba że strony nie wyrażą zgody na takie ustalanie. Brak orzekania o winie oznacza, że żadne z małżonków nie ponosi winy za rozkład pożycia,
• Powództwa mogą opierać się na takich samych przesłankach przy obu instytucjach,
• Sąd rozstrzyga tak samo z urzędu o: powierzeniu i wykonywaniu władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem, sposobie kontaktów z dzieckiem, nakładach ponoszonych na dziecko, sposobie korzystania ze wspólnie zajmowanego mieszkania przez czas wspólnego w nim zamieszkiwania małżonków,
• Proces z powództwa o separację toczy się na tych samych zasadach co o rozwód. W jednym postępowaniu strony mogą wnosić zarówno o rozwód jak i separację.

   Co do zasady separacja wywołuje te same skutki co rozwód, chyba że ustawa stanowi inaczej.

   Podstawowe różnice:

• Ustalenie separacji nie prowadzi do ustania małżeństwa. W trakcie separacji nie można zawrzeć kolejnego związku małżeńskiego,
• Istnieje możliwość zniesienia separacji oraz jej skutków. Rozwód definitywnie kończy małżeństwo i jego skutki są nieodwracalne,
• Do orzeczenia separacji wymagany jest zupełny rozkład pożycia między małżonkami. Natomiast do orzeczenia rozwodu rozkład ten musi być zupełny i trwały,
• Nawet małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia może żądać orzeczenia separacji i nie musi mieć na to zgody współmałżonka,
• Separację można orzec w procesie, ale także w postępowaniu nieprocesowym niejako na zgodny wniosek stron w sytuacji gdy małżonkowie nie mają wspólnych małoletnich dzieci. Sprawy o rozwód są prowadzone wyłącznie w trybie procesowym.

   Masz pytania lub wątpliwości odnośnie poruszonego zagadnienia? Zapraszamy do kontaktu

Powyższy artykuł ma wyłącznie charakter informacyjny i nie stanowi porady lub opinii prawnej. Każda sprawa jest inna, tym samym zawsze niezbędne jest rozważenie konkretnych okoliczności sprawy w kontekście obowiązujących przepisów prawa. Stan prawny na dzień opublikowania artykułu.