W poprzednim wpisie przedstawiliśmy zagadnienia dotyczące umownego ustanawiania służebności przesyłu. Czas zająć się drugą cywilną drogą powstania takiej służebności. Dzisiaj kilka praktycznych zagadnień dotyczących ustanowienia służebności przesyłu na mocy orzeczenia sądu.

   Na początku należy podkreślić, iż Ustawodawca w pierwszej kolejności zobowiązuje strony (zakład przesyłowy oraz właściciela gruntu) do polubownego rozwiązania kwestii ustanowienia służebności. Z treści art. 305² Kodeksu cywilnego wynika iż dopiero, gdy jedna ze stron odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a zawarcie takiej umowy jest niezbędne dla właściwego korzystania z urządzeń przesyłowych, to powstaje roszczenie pozwalające wnosić o ustanowienie służebności przed Sądem powszechnym. Tym samym przed wystąpieniem na drogę sądową konieczne jest przeprowadzenie negocjacji miedzy stronami, a z całą pewnością niezbędne jest co najmniej wezwanie do zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu i otrzymanie odpowiedzi odmownej lub brak odpowiedzi. Okoliczność „odmowy ustanowienia służebności przesyłu” należy bowiem przedstawić we wniosku o ustanowienie służebności przesyłu.

   Postępowania o ustanowienie służebności przesyłu prowadzone są w trybie nieprocesowym przez Sądy Rejonowe właściwe miejscowo ze względu na miejsce położenia nieruchomości, która ma być objęta służebnością przesyłu. Postępowanie inicjuje wniosek – pismo wnioskodawcy(ów), w którym wskazujemy przesłanki uzasadniające ustanowienie służebności przesyłu.

   Profesjonalny wniosek w swoim żądaniu powinien zawierać co najmniej:

1. Oznaczenie wszelkich właścicieli działek, które mają być objęte służebnością oraz dokładne oznaczenie działek (nr ewidencyjny, oznaczenie w księdze wieczystej),
2. Wskazanie urządzeń przesyłowych obecnych na tych działkach lub urządzeń projektowanych oraz ich właściciela – zakładu przesyłowego,
3. Precyzyjne określenie zakresu służebności przesyłu, o której ustanowienie wnosimy,
4. Wskazanie kwoty stanowiącej wynagrodzenie za ustanowienie służebności przesyłu oraz określenie formy jej wypłaty.

   W ocenie autora niezbędne dla profesjonalnym wniosku jest także:

– przedstawienie dowodów na okoliczność prowadzenia przez stron negocjacji odnośnie ustanowienia służebności przesyłu, tudzież braku odpowiedzi drugiej strony,

– załączenie właściwego wypisu lub wyrysu z ewidencji gruntów odnoście przedmiotowej działki(ek), w celu ustalenia przebiegu urządzeń przesyłowych już istniejących,

– przedstawienie sposobu wyliczenia kwoty wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu,

– zgłoszenie odpowiednich wniosków dowodowych (w szczególności wnioski o powołanie odpowiednich biegłych) na wypadek kwestionowania powyższych okoliczności przez uczestnika postępowania.

   Zgodzić się należy z poglądem Sądu Najwyższego wyrażonym w orzeczeniu z 29 listopada 2013r. sygn. Akt I CSK 253/13 zgodnie z którym w przypadku ustanawiania służebności przesyłu nie jest konieczne wskazywanie nieruchomości władnącej. Służebność przesyłu ustanawia się na rzecz przedsiębiorcy. „Dla wykazania, że mamy do czynienia z taką służebnością (…) należy poszukiwać związku między tym, czy urządzenia służące do przesyłu, które znajdują się na nieruchomości obciążonej, należą do przedsiębiorcy.”

   Wniosek o ustanowienie służebności przesyłu podlega opłacie, która zgodnie z Ustawą o kosztach sądowych w sprawach cywilnych wynosi 40 zł. Pismo wraz z załącznikami składamy do właściwego Sądu rejonowego zgodnie z w/w wytycznymi razem z odpisami dla wszystkich pozostałych uczestników postępowania.

   Sam przebieg postępowania o ustanowienie służebności przesyłu zależy od tego jak bardzo różnią się poglądy i zdania stron, co do zakresu służebności oraz wysokości wynagrodzenia za jej ustanowienie. Bardzo często spór jest tak duży, że konieczne jest powoływanie biegłych z zakresu elektroenergetyki, geodezji oraz szacowania nieruchomości. Nie raz to ich opinie przesądzają ostatecznie o obszarze objętym służebnością, jej treścią i wynagrodzeniu. Praca biegłych oczywiście podlega wynagrodzeniu, które to ponoszą strony postępowania. Zgodnie z  art. 520 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego każdy z uczestników postępowania nieprocesowego ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie. Nie mniej jednak, gdy uczestnicy są w różnym stopniu zainteresowani wynikiem postępowania lub ich interesy są sprzeczne, Sąd może stosunkowo rozdzielić obowiązek zwrotu kosztów lub nawet nałożyć go na jednego z uczestników.

   Po przeprowadzeniu dowodów i ustaleniu okoliczności faktycznych i prawnych Sąd wydaje odpowiednie orzeczenie w formie postanowienia. W przypadku, gdy nie jesteśmy zadowoleni z rozstrzygnięcia przysługuje nam apelacja do właściwego Sądu Okręgowego.

   W tym miejscu warto wskazać dwie typowe sytuacje, które uniemożliwiają ustanowienie służebności przesyłu. Pierwszą z nich jest okoliczność zajęcia nieruchomości w wyniku wszczęcia egzekucji z nieruchomości. Zgodnie z art. 930 § 1 Kodeksu Postępowania cywilnego, od momentu zajęcia nieruchomości obciążenie nieruchomości np. służebnością przesyłu przez właściciela nieruchomości (dłużnika w postępowaniu egzekucyjnym) jest nieważne.

   Druga okoliczność jest stosunkowo często podnoszona przez przedsiębiorstwa przesyłowe. Jest to zasiedzenie służebności przesyłu lub też zasiedzenie służebności gruntowej odpowiadającej treścią służebności przesyłu. Niewątpliwie jest to złożona kwestia, zasługująca na osobny wpis. Nie mniej jednak, ustalenie, iż w danej sytuacji przedsiębiorstwo przesyłowe lub jego poprzednik prawny korzystał z urządzeń przesyłowych i wykonywał prawa związane ze służebnością jako posiadacz samoistny przez określony czas (20 lub 30 lat) w oczywisty sposób niweczą szanse na sądowe ustanowienie takiej służebności. W przypadku zainteresowania postaramy się w najbliższym czasie rozwinąć ten, jakże ważny przy ustanawianiu służebności przesyłu, temat.

    Przedstawione powyżej praktyczne wskazówki dotyczące ustanawiania służebności przesyłu poruszają najważniejsze problemy, na które natrafiają strony postępowania. Każda sprawa jest jednak inna i tylko na bazie konkretnego stanu faktycznego można sporządzić wniosek tak, aby w pełni profesjonalnie zainicjował postępowanie.

   W przypadku pytań lub wątpliwości dotyczących artykułu zachęcamy do przesyłania pytań na adres kancelaria@adamszelagowski.pl lub skorzystania z formularza kontaktowego w zakładce Kontakt

   Kancelaria Radcy Prawnego Adam Szelągowski prowadzi praktykę w zakresie doradztwa i reprezentowania strony w procesie ustanawiania służebności przesyłu oraz postępowań związanych z obecnością urządzeń przesyłowych na nieruchomościach, takich jak: sprawy o odszkodowanie za bezumowne korzystanie czy też sprawy o zasiedzenie służebności przesyłu lub służebności gruntowych odpowiadających treścią służebności przesyłu.