W ramach przeglądu orzecznictwa sądowego przyjrzymy się najnowszemu stanowisku Sądu Najwyższego dotyczącego ustanawiania służebności przesyłu na prawie użytkowania wieczystego.

   O instytucji służebności przesyłu obszernie piszemy tutaj oraz tutaj.

   Do niedawna w doktrynie jak i w orzecznictwie dominował pogląd, iż służebności przesyłu nie można ustanowić na prawie użytkowania wieczystego. Za taką koncepcją przemawia literalna wykładnia artykułów 305¹ – 305⁴ Kodeksu Cywilnego (dalej k.c.). Od 2015 r. pogląd ten zaczął się zmieniać.

   W tym roku Sąd Najwyższy w Uchwale 7 sędziów z dnia 16 maja 2017 r. (sygn. akt III CZP 101/16) wskazał, że generalnie służebność przesyłu może być ustanowiona na prawie użytkowania wieczystego. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu bardzo dokładnie przedstawił dotychczasowe orzecznictwo oraz wskazał na specjalny charakter prawa użytkowania wieczystego w kontekście celu, dla jakiego ustanawia się służebność przesyłu.

   Sąd Najwyższy wskazuje: „Należy się zgodzić z poglądem, że celem służebności przesyłu jest zapewnienie przedsiębiorcy przesyłowemu trwałego uprawnienia. (…) Istota użytkowania wieczystego, jako prawa silniejszego od każdego z ograniczonych praw rzeczowych, nie stoi na przeszkodzie zapewnieniu przedsiębiorcy przesyłowemu trwałego uprawnienia. Użytkowanie wieczyste jest jednak prawem trwałym, ze względu na czas jego ustanowienia, co do zasady na 99 lat oraz możliwość przedłużenia na dalsze okresy (art. 236 § 1 i 2 k.c.), a także ze względu na okoliczność, że z tym prawem łączy się własność budynków, co ma wpływ na potrzebę i uzasadnione podstawy do przedłużenia czasu użytkowania wieczystego”.

   Sąd Najwyższy podtrzymał aktualną linię orzeczniczą w Postanowieniu z dnia 8 czerwca 2017 r. V CSK 259/16. W tej sprawie wnioskodawca dochodził sądowego ustanowienia służebności przesyłu na prawie użytkowania wieczystego. Zarówno Sąd Rejonowy jak i Sąd Okręgowy zgodnie wskazały, iż na podstawie art. 305¹ § 1 k.c. przedmiotem obciążenia służebnością przesyłu może być nieruchomość, a nie prawo.

   Na skutek złożonej kasacji Sąd Najwyższy uchylił zaskarżone postanowienie i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia Sądowi Okręgowemu. Podkreślono, iż omawiana problematyka była różnie interpretowana przez sądy. Jednak należy zgodzić się z omawianą wyżej Uchwałą 7 sędziów.

   Oczywiście w sprawach ustanawiania służebności na prawach pojawiają się także inne problemy. Jednak najnowsza linia orzecznicza Sądu Najwyższego wskazuje, że wniosek o ustanowienie służebności przesyłu nie powinien być oddalany ze względu na pogląd, iż przedmiotem obciążenia służebnością przesyłu jest nieruchomość, nie zaś prawo.

   Kancelaria Radcy Prawnego Adam Szelągowski prowadzi praktykę w zakresie doradztwa i reprezentowania strony w procesie ustanawiania służebności przesyłu oraz postępowań związanych z obecnością urządzeń przesyłowych na nieruchomościach, takich jak: sprawy o odszkodowanie za bezumowne korzystanie czy też sprawy o zasiedzenie służebności przesyłu lub służebności gruntowych odpowiadających treścią służebności przesyłu. Kancelaria reprezentuje także właścicieli gruntów m. in. w postępowaniach administracyjnych  dotyczących ograniczenia korzystania z nieruchomości na podstawie art. 124 ust. 1 Ustawy o gospodarce nieruchomościami. Stan prawny aktualny na dzień opublikowania wpisu.